Google opracowała sieć neuronową, która przywraca utracone fragmenty łacińskich inskrypcji

Autor: Viktor Tsyrfa | 24.07.2025, 00:50
Historyczny pogląd na łacińskie pismo: brak przerw między słowami Przykład łacińskiego pisma. Z powodu braku miejsca, często nie robiono przerw między słowami. Źródło: Getty Images

Google DeepMind opracowała otwartą sieć neuronową Aeneas, która pomaga przywracać także stare uszkodzone łacińskie inskrypcje. Starożytni Rzymianie pozostawili wiele zabytków pisemnych, jednak nie wszystkie z nich przetrwały w idealnym stanie. Wiele z nich jest uszkodzonych, a duża część dotarła do nas tylko w postaci fragmentów. Aeneas pomaga przywrócić utracone części tekstu.

Odnaleziony brązowy dyplom wojskowy z Sardynii
Odnaleziony brązowy dyplom wojskowy z Sardynii, wydany przez cesarza Trajana marynarzowi na okręcie wojennym. Ilustracja: predictingthepast.com/aeneas

Odrzuć swój sceptycyzm

Tak, sieci neuronowe mogą się mylić i wymyślać rzeczy, które nie istnieją. Ale Google podeszła do zadania w sposób naukowy – dla przywrócenia tekstu sieci neuronowe potrzebują kontekstu. Wiedząc, z jakiego okresu pochodzi znalezisko oraz miejsce jego odkrycia, sieć neuronowa analizuje słownictwo, które występuje w znalezionych zabytkach z tamtej epoki, a także wydarzenia aktualne dla tamtego czasu, aby jak najdokładniej odgadnąć utracone słowa. Czy to zapewnia gwarancję, że Aeneas odtworzy oryginalny napis bezbłędnie? Oczywiście, że nie, to niemożliwe. Ale zrobi naprawdę dobrą robotę, opartą na podejściu naukowym i potężnych możliwościach współczesnych technologii. Szczególnie trudne to zadanie dla zabytków, gdzie nieznana jest nawet długość utraconego fragmentu. Tak więc tak, to nie daje 100% gwarancji prawdziwości. Ale dla zabytków, które zostały trwale uszkodzone, lepszego wyniku już nie osiągniemy. Przynajmniej do wynalezienia maszyny czasu.

Szczegóły techniczne Aeneas

  • Model odbiera zarówno tekst, jak i obrazy
  • Wytrenowany na ~176 000 łacińskich inskrypcjach ogółem 16 mln znaków
  • Nazwany na cześć mitycznego bohatera z epiki trojańskiej
  • Stworzony wspólnie przez DeepMind z badaczami z uniwersytetów w Nottingham, Warwick, Oksfordzie i Atenach
  • Attribution: określa, gdzie (zależy od jednej z 62 prowincji) i kiedy (dokładność do ~13 lat) stworzono napis
  • Skuteczność: przy uszkodzeniach do 10% znaków poprawna wersja w 73 % przypadków; nawet bez znajomości długości — w 58 %
  • Szukaj analogii: znajduje paralele w stylu, formie, kontekście

Interaktywna wersja Aeneas jest dostępna na predictingthepast.com, a kod i baza danych są otwarte dla badaczy.

Czemu to ważne

Sieci neuronowe bardzo dobrze znajdują prawidłowości w dużych zbiorach informacji, w których człowiekowi bardzo trudno określić związki. Dlatego takie podejście pomoże przywrócić trochę więcej informacji historycznych. Nawet popełniając błędy w konkretnych słowach, Aeneas może zasugerować główną myśl tekstu.

Źródło: www.engadget.com